6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Tutulması Zorunlu Defterler

ÖNEMLİ DUYURU

Tutulması Zorunlu Olan Ticari Defterler ve Defterlerin Açılış Kapanış Tasdikleri

Tutulması zorunlu defterler ve bu defterlerin açılış ve kapanış onayları incelenirken Vergi Usul Kanunu ve 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu düzenlemeleri temel dayanak olacaktır.

A– Vergi Usul Kanununa Göre Tutulması Zorunlu Defterler

1-Bilanço Esasına Göre Tutulacak Defterler

Vergi Usul Kanunu’nun 182.inci maddesine göre aşağıdaki defterlerin tutulması zorunludur.

a)  Yevmiye Defteri

b)Defteri Kebir

c)  Envanter Defteri

2-İşletme Hesabı Esasına Göre Tutulacak Defterler

Vergi Usul Kanunu’nu 193. üncü maddesine göre İşletme Hesabı esasına göre defter tutacaklar sadece; İşletme Hesabı Defteri

3-Serbest Mesleklerde Defter Tutma

Vergi Usul Kanunu’nun 210.uncu maddesine göre Serbest Meslek erbabı,

Serbest Meslek Kazanç Defteri tutmak zorundadır.

Yukarıda bilanço esasına göre defter tutulması yükümlülüğünü yerine getiren gelir vergisi mükelleflerinin bu defterlerin dışında başkaca bir defter tutmak yükümlülüğü bulunmamaktadır. Diğer bir ifade ile 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu Gelir Vergisi mükelleflerine Vergi Usul Kanununda düzenlenmiştir, olan defterlerin dışında defter tutma yükümlülüğü getirmemiştir.

                    B-    6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununa Göre Tutulması Zorunlu Defterler;

6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu’nun 1.inci fıkrasında; “ Her tacir, ticari defterleri tutmak ve defterlerinde, ticari işlemleriyle malvarlığı durumunu, Türkiye Muhasebe Standartlarına ve 88.inci madde hükümleri başta olmak üzere bu Kanuna göre açıkça görülebilir. Şekilde ortaya koymak zorundadır.” Hükmü yer almaktadır. Ayrıca aynı madde de belgelerin saklanması ticari defterlerin açılış ve kapanış tasdikleri, işletmelerin muhasebesiyle ilgili olmayan, Pay Defteri, Yönetim Kurulu Karar Defteri ve Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defterlerinin de ticari defterler olduğu hüküm altına alınmıştır.

6102 Sayılı Kanunu’nun 6335 Sayılı Kanunla değişik 5. fıkra hükmünde ise bu kanuna tabi gerçek ve tüzel kişilerin, 213 Sayılı Vergi Usul Kanunu’nun defter tutma ve kayıt zamanı hükümlerine, aynı kanunun 175.inci maddesinde düzenlenen Muhasebe Usulüne ve Mükerrer 257.inci maddesinde düzenlenen Maliye Bakanlığı’nın yetki maddesine dayanarak getireceği düzenlemelere uyulmasının zorunlu olduğu hüküm altına alınmıştır.

Bu açıklamalar dikkate alındığında ülkemizde yoğunlukla faaliyet gösteren (Anonim ve Limited) şirketlerin tutmak zorunda olduğu defterler aşağıdaki gibidir.

a)Yevmiye Defteri

b)Defteri Kebir

c)  Envanter Defteri

d)Pay Defteri

e)  Yönetim Kurulu Karar Defteri (Anonim Şirketler için)

f)  Müdürler Kurulu Karar Defteri (Limited Şirketler İçin)

g)Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri

C-Defterlerin Açılış Tasdikleri (VUK 221, 6102 Sayılı TTK md 64)

a)Öteden beri işe devam etmekte olanlar defterlerin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda, (hesap dönemi takvim yılı olanlarda ARALIK ayında)

b)Hesap dönemleri Maliye Bakanlığı tarafından tespit edilenler, defterlerin kullanılacağı yıldan önce gelen son ayda,

c)Yeniden işe başlayanlar, sınıf değiştirenler ve yani bir mükellefiyete girenler işe başlama, sınıf değiştirme ve yeni mükellefiyete girme tarihinden önce; vergi muafiyeti kalkanlar, muaflıktan çıkma tarihinden başlayarak on gün içinde,

d)     Tasdik tabi defterlerin dolması dolayısıyla veya sair sebeplerle yıl içinde yeni defter kullanmaya mecbur olanlar bunları kullanmadan başlamadan önce, tasdik işlemi yaptırmak zorundadır.

           D-    Defter Tasdiklerinin Yenilenmesi (Ara Tasdik) VUK md 222          Defterlerini ertesi yılda kullanmak isteyenler Ocak ayı, hesap dönemleri Maliye Bakanlığı’nca tespit edilenler bu dönemin ilk ayı içinde tasdiki yenilemeye mecburdurlar.

Yani TTK madde 64/3 Pay Defterleri ile Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri yeterli yaprakları bulunmak kaydıyla izleyen faaliyet dönemlerinde de açılış onayı yaptırılmaksızın kullanılmaya devam edilebilir. Aynı fıkra hükmüne göre, fiziki ortamda veya elektronik ortamda tutulan defterlerin nasıl tutulacağı, kayıt zamanı onay yenileme ile açılış ve kapanış onaylarının şekli ve esasları Gümrük ve Ticaret Bakanlığı ile Maliye Bakanlığı’nca müştereken çıkarılan tebliğ ile belirlenecektir. Söz konusu tebliğ henüz yayınlanmamıştır. Bir an önce yayınlanması önem arz etmektedir. Defter tasdik işlemlerine başlamadan önce tebliğin yayınlanmasını beklemek yararlı olacaktır.

E-    Defterin Kapanış Tasdikleri (6102 Sayılı TTK md 64/5)

Yevmiye Defteri ile Yönetim Kurulu Karar Defterlerinin kapanış onayı, izleyen faaliyet döneminin üçüncü ayının sonuna ( hesap dönemi takvim yılı olanlar için 31 Mart) kadar notere yaptırılması zorunludur.

Defter tasdikleri ile ilgili olarak 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanununda Vergi Usul Kanunda mevcut düzenlemelere paralel düzenlemeler yapılmıştır. Türk Ticaret Kanunu ile getirilen Pay Defteri, Yönetim Kurulu Karar Defteri, Genel Kurul Toplantı ve Müzakere Defteri, Müdürler Kurulu Karar defterinin de ticari defter olarak kabul edilmesi sonucu, bu defterlerle ilgili işlemleri de önem arz etmektedir.

Herhangi bir cezai yaptırımla karşılaşmamak için tasdik işlemlerini titizlikle yapılması gerekmektedir. Yine yaptırılması zorunlu hak getirilen Yevmiye Defteri ve Yönetim Kurulu Karar Defteri ile Müdürler Kurulu Karar Defterinin kapanış kayıtlarının, faaliyet dönemini izleyen ayın üçüncü ayının sonuna kadar yaptırılması aynı derecede önemlidir.

Bilgilerinize sunar, sağlık ve başarılı çalışmalar dilerim.

Saygılarımla,

                                                                 BAKIŞ YMM VE BAĞIMSIZ DENETİM A.Ş.

                                                                                 YEMİNLİ MALİ MÜŞAVİR

                                                                                                              İLHAN ALKILIÇ